श्रीकृष्णचक्रवर्ती महाराज - "कृष्ण" या शब्दातील 'कृष्' या धातूचा अर्थ वीषद करताना अन्वयकार आपल्या 'नामाचे दहा ठाये' या प्रकरणात म्हणतात 'कृष् हा धातू विलेखनी वर्तेः कर्मराहाटीते व्यावर्तीः ते विलेखनःः कर्मराहाटीते व्यावर्तोणिः दुखसाधनालागी जनातें व्यवहारापासौनि आकर्षीः म्हणिजे ओढुनी काढीः तो कृष्णःः तोची प्रतीयुगी पंचकृष्णःः म्हणुनच पांचही अवतारांना पंचकृष्ण म्हणुन संबोधण्यात येते.
महानुभावपंथात श्रीकृष्णचक्रवर्तींचा अवतार हा द्वापार युगात पीता वसुदेवापासून माता देवकी यांच्या गर्भी जन्मलेला गर्भीचा अवतार होय. पौराणीक कल्पनेप्रमाणे किंवा इतर सांप्रदायांच्या मताप्रमाणे महानुभाव पंथियांना श्रीकृष्ण हा विष्णूचा अवतार म्हणुन मान्य नसून, ते त्याला परब्रम्ह परमेश्वरावतार व संपूर्ण उभयदृश्यावतार माणतात. तद्वतच महानुभाव श्रीकृष्ण अवतारास चतुर्भुज न माणता, 'मनुष्यवेषधारी होती' या श्रीचक्रधरस्वामींच्या उक्तीप्रमाणे द्विभूजच माणतात. ही दोन्ही मते महानुभाव पंथियांची श्रीकृष्ण अवताराबाबतची मोठी मत भिन्नता स्पष्ट करतात.
महानुभावीय मताप्रमाणे श्रीकृष्णचक्रवर्तींचा अवतार हा उभयदृश्यावतार असल्यामूळे तो जीवोद्धारक अवतार होय. तद्वतच बळवडे भजनक्रीया घडऊन जीवोद्धरन करने, एवढेच नाही तर विरोधीमुक्ती(वैर केले असतांनाही मुक्ती देने) हा सुद्धा या अवताराचा वीषेश आहे. या अवताराच्या याच वीषेशामुळे श्रीकृष्णचक्रवर्तींनी गोकुळस्थांचे दही-दूध चोरीने भक्षण केले व भजनक्रीया घडऊन उद्धरन केले. तर पूतणा, शीशुपाळ, त्रुणाव्रत, केशीया, इत्यादींचे विरोधीमुक्ती या वीषेशाने उद्धरन केले. श्रीकृष्णचक्रवर्तींनी राजधर्म अंगीकारलेला असल्यामुळे व भुभारहरणार्थ संहार करन्याची आज्ञा अर्जुनास करुन व त्यास निमीत्त करुन संपूर्ण मानवजातीस भग्वद्गीतेसारखे अपूर्व मोलाचे मार्गदर्शन त्यांनी केले.
श्रीकृष्ण अवताराचा आनखी मोठा वीषेश म्हणजे अष्टवीधब्रम्हचर्याचा. श्रीचक्रधरस्वामींच्या उक्तीप्रमाणे 'बाईः श्रीकृष्णी अष्टवीधब्रम्हचर्य'. महानुभाव पंथियांचे हे मत सुद्धा श्रीकृष्ण अवताराबाबतच्या इतर पूराणमतापेक्षा भिन्न आहे.
अश्या या श्रीकृष्णचक्रवर्तींच्या अपूर्व अवताराचे भरभरून गूणवीषेश महानुभाव पंथिय वाङ्मयात वीषेशत्वाने आढळुन येते.
No comments:
Post a Comment